Testament to dokument, który jest rozporządzeniem dotyczącym podziału własnego majątku na wypadek śmierci spadkodawcy. Z roku na rok coraz więcej ludzi decyduje się na jego spisanie po to, aby mieć wpływ na to, jak zostanie podzielony ich majątek po śmierci. W testamencie spadkodawca może pominąć nawet swoją najbliższą rodzinę, decydując się na przekazanie swoich dóbr majątkowych dowolnym osobom. Nie oznacza to jednak, iż po jego śmierci, bliscy zmarłego nie mają szans na uzyskanie żadnych funduszy w ramach spadku. W jaki sposób mogą dochodzić swoich praw? Jeżeli chcesz się tego dowiedzieć, przeczytaj, czym jest zachowek i kto ma do niego prawo!
Czym jest zachowek?
Zachowek jest specjalnym uprawnieniem – złożoną instytucją prawa spadkowego, której zadaniem jest zabezpieczenie interesów spadkobierców ustawowych niezależnie od tego, kto został powołany do dziedziczenia w testamencie. Po śmierci spadkodawcy mogą oni wystąpić z roszczeniem o zachowek. Prawo do zachowku jest swego rodzaju ochroną, dzięki której najbliżsi zmarłego mogą liczyć na otrzymanie określonego udziału w powstałej masie spadkowej. To rodzaj specyficznego kompromisu między swobodą dysponowania własnym majątkiem przez spadkodawcę na mocy testamentu, a prawem najbliższej rodziny do udziału w nim po jego śmierci. Z tego powodu bywa nazywany substytutem spadku.
Komu należy się zachowek?
Prawo do zachowku przysługuje tylko członkom najbliższej rodziny spadkodawcy w sytuacji, gdy zostali oni pominięci w spadku. Mogą z niego skorzystać zstępni, czyli np. dzieci, wnuki i prawnuki, małżonek albo rodzice zmarłego, którzy byliby powołani do spadku w przypadku braku testamentu. Jednak zanim któryś z nich wystąpi z roszczeniem o zachowek, należy sprawdzić, czy dziedziczy on spadek z mocy ustawy. Bliscy spadkodawcy nie mogą również skorzystać z prawa do zachowku równocześnie. W pierwszej kolejności prawo do niego przysługuje dzieciom i małżonkowi spadkodawcy, a następnie ich dzieciom. Rodzice zmarłego mogą skorzystać z tego prawa tylko wtedy, gdy nie miał on dzieci.
Nie wszyscy bliscy zmarłego mogą wystąpić z roszczeniem o zachowek. Z prawa do zachowku nie mogą skorzystać osoby, które zostały wcześniej wydziedziczone. Nie mogą się także o niego ubiegać małżonkowie, przeciwko którym spadkodawca wystąpił o rozwód albo separację z ich winy. Należna kwota z masy spadkowej zostanie wypłacona bliskim występującym o zachowek przez spadkobiercę testamentowego. Prawo do zachowku przysługuje także jemu, jeżeli spadek jest mniejszy od należącego się najbliższym członkom rodziny spadkodawcy zachowku.
Jakiej wysokości jest zachowek?
Wysokość zachowku to tylko ułamek części udziału spadkowego przysługującej osobie występującej o jego wypłacenie, jeśli byłaby powołana do dziedziczenia. O jego wysokości decyduje wiek uprawnionego oraz to, czy jest on zdolny do wykonywania pracy. Jeżeli osoba uprawniona jest małoletnia, albo gdy jest trwale niezdolna do pracy, to wysokość zachowku będzie równa 2/3 wartości udziału spadkowego, który należałby jej się w przypadku dziedziczenia ustawowego. Pozostałym osobom uprawnionym do zachowku należy się ½ wartości tego udziału.