Aby zakończenie współpracy z pracodawcą było prawidłowo przeprowadzone, nie może naruszać przepisów o wypowiadaniu umów o pracę i musi być uzasadnione. W przypadku, gdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony zostanie bezpodstawnie zwolniony lub zostaną przy tym naruszone jakiekolwiek przepisy regulujące kwestię wypowiadania umów o pracę, może wnieść on odwołanie od wypowiedzenia takiej umowy do sądu pracy.
Jeżeli sąd potwierdzi, iż wypowiedzenie jest nieuzasadnione albo narusza przepisy, to zgodnie z wolą pracownika, może orzec o jego bezskuteczności, zadecydować o przywróceniu pracownika do pracy na warunkach, jakie miał dotychczas albo zasądzić odszkodowanie. Jeśli pracownik był zatrudniony na mocy umowy na okres próbny lub na czas określony, w przypadku niezgadzania się z wypowiedzeniem umowy dokonanym przez jego pracodawcę, może liczyć tylko na odszkodowanie.
W jakich sytuacjach zostaje przyznane odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę?
Jeśli pracownik zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony chce, aby sąd orzekł bezskuteczność wypowiedzenia albo przywrócił go do pracy na dotychczasowych warunkach, a okaże się, że jego żądania są bezcelowe lub niemożliwe do zrealizowania, sąd orzeka o odszkodowaniu. Przysługuje ono pracownikowi, gdy pracodawca zwolni go z pracy bez zachowania odpowiedniego okresu wypowiedzenia albo kiedy w wypowiedzeniu umowy o pracę zostaną podane niezgodne z prawdą lub mało konkretne przyczyny zwolnienia. W takim wypadku wypowiedzenie może zostać uznane za bezzasadne. Zasada ta obowiązuje tylko w przypadku rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony, gdyż tylko w przypadku takich umów pracodawcy są zobligowani do wskazania dokładnych przyczyn ich rozwiązania.
Kiedy pracodawca nie może wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę?
W wyjątkowych sytuacjach pracodawca nie może wypowiedzieć zatrudnianemu przez siebie pracownikowi umowy o pracę. Chroni go przed tym prawo pracownika określone dokładnie w Kodeksie Pracy. Ma to miejsce, kiedy pracownikowi zostało nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego (jeśli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z momentem osiągnięcia tego wieku), gdy pracownik przebywa na urlopie albo jego nieobecność w pracy jest usprawiedliwiona, gdy jest w ciąży lub podczas urlopu macierzyńskiego albo kiedy jest chronionym prawnie działaczem związkowym.
Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę jest niezgodne z prawem?
Za wypowiedzenie umowy o pracę niezgodne z prawem uznajemy rozwiązanie stosunku pracy dokonane podczas wymienionych wyżej okresów, gdy pracownik jest chroniony i nie może zostać zwolniony, a także wtedy, jeżeli naruszone są terminy wypowiedzenia, zostaną pominięte konsultacje ze związkami zawodowymi lub gdy pracodawca nie pouczy pracownika o terminie odwołania do sądu pracy. Kolejnym powodem do stwierdzenia, iż rozwiązanie umowy zostało przeprowadzone z naruszeniem przepisów, jest niepodanie uzasadnienia wypowiedzenia (w przypadku umów o pracę na czas nieokreślony).
Jaka jest wysokość odszkodowań za rozwiązanie umów o pracę?
W przypadku niezasadnego wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony wysokość należnego pracownikowi odszkodowania jest równa jego wynagrodzeniu za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy. Warunkiem jest, aby odszkodowanie nie było niższe niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia. Do okresu zatrudnienia takiego pracownika wlicza się okres pozostawania bez pracy odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.
Jeżeli pracodawca wypowiada umowę na okres próbny i naruszy przy tym przepisy dotyczące wypowiadania umów o pracę, pracownikowi przysługuje odszkodowanie o równowartości wynagrodzenia za okres, do którego miała ona trwać. Jeszcze inna wysokość odszkodowania obowiązuje w przypadku niezasadnego wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony. W takiej sytuacji sąd orzeka odszkodowanie odpowiadające wynagrodzeniu za okres, do upływu którego umowa miała trwać, ale nie więcej niż za trzy miesiące.
Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?
W kodeksie pracy uwzględnione są sytuacje, kiedy pracodawca może bez naruszania obowiązujących przepisów rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Może tego dokonać, gdy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne), gdy pracownik przez długi okres nie był obecny w pracy albo gdy lekarz wydał orzeczenie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika. Pracodawca jest zobowiązany do wskazania wszystkich ciężkich naruszeń podstawowych obowiązków pracowniczych, których dopuścił się zwalniany dyscyplinarnie pracownik. Jeżeli naruszenia te nie będą wskazane, pracownik może ubiegać się o odszkodowanie.
Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia?
W niektórych przypadkach pracownik może również rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Są to sytuacje opisane w Kodeksie Pracy w art. 55 – gdy lekarz pracy wydał orzeczenie, w którym stwierdza szkodliwy wpływ wykonywanej przez pracownika pracy na jego zdrowie, a mimo to pracodawca nie przeniósł go do innej pracy w wyznaczonym przez lekarza terminie albo gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia swoich obowiązków wobec pracownika.
Jeżeli dojdzie do tych naruszeń, pracownik może rozwiązać umowę i przysługuje mu prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeśli była to umowa na czas określony, to odszkodowanie powinno być równe wynagrodzeniu za czas, do którego miała trwać owa umowa, jednak nie więcej niż za okres wypowiedzenia.
Kiedy pracodawca może skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia?
W wyjątkowych sytuacjach pracodawca może, nie łamiąc przepisów, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje, gdy ogłosi on upadłość lub likwidację zakładu pracy. W takich okolicznościach wypowiedzenie może zostać skrócone jednak nie mniej niż do 1 miesiąca. Pracownikom przysługuje wtedy odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres ten zostanie wliczony pracownikowi do okresu zatrudnienia.
